Çoğumuzun hayatına ilk kez bu korona nanesiyle giren bir şey uzaktan eğitim. Sadece öğrencilerin değil, hocaların da çoğu ilk kez deniyorlar uzaktan eğitim vermeyi. Alt yapılar hazır olmayınca durum uzaktan eğitim olmaktan ziyade ödev vermeceye dönüştü. Sorun şu ki, özellikle birinci sınıftaki üniversite öğrencilerimizin henüz üniversite seviyesinde bir ödev hazırlama deneyimi pek yok. Her ne kadar hocaların şu an formata çok takacağını sanmasam da, ödev hazırlamayı öğrenmek için iyi bir zaman olarak da görebiliriz bunu. Sonuçta normalde de hazırlamak gerekecek bir noktada. Olabildiğince özet geçerek yazacağım.
UYARI: Ben genel için yazıyorum. Kendi ödevinizi hazırlamaya başlamadan önce hocanıza tam olarak ne istediğini, hangi formatta istediğini sormalısınız mutlaka!!
AKADEMİK MAKALEDEN ÖZET ÇIKARMA
- Makalenin önce Özet kısmı okunur, burada makalenin ne hakkında olduğu yazar.
- Makalenin özet kısmında ve varsa anahtar kelimelerinde bilmediğiniz terim/kavram varsa önce bir onun ne olduğuna bakılır. Çünkü özette varsa makalede epey karşınıza çıkacak demektir.
- Makalenin daha uzun bir özeti ve konunun nereye bağlanacağı ise Sonuç kısmında yazar. Sonuç kısmını okuyarak makalede asıl odaklanmanız gereken mevzuyu anlamak kolaylaşır.
- Makale normal biçimde okunmaya başlanır. Ayrı her paragraf ya da sayfa için (varsa alt başlıklar için de olabilir) birkaç cümlelik bir özet kendi cümlelerimizle bir yere not alınır.
Özellikle uzun makalelerde (10+ sayfa) sakın önce komple makaleyi okuyup sonra yazmaya başlamayın. Okuduğunuzu unutacağınız için çok zaman kaybedersiniz.
- Genelde paragraflarda ilk cümleler asıl meseleyi açıklarken sonraki cümleler bu kavram/konuyu daha iyi anlatmak adına örnekler içerebilir. Bu örneklerden faydalanabilirsiniz fakat özeti bu örneklere odaklanmış halde yazmamalısınız. Asıl konuya odaklanmak gerekir. (Misal “Bilimin Gelişmesi” konulu bir makalede Soğuk Savaş döneminin Nasa’nın kurulması ve uzay çalışmalarına etkisinin anlatıldığı koca 2 sayfanın özeti “Savaş dönemindeki rekabet, teknolojinin gelişmesinde etkili olmuştur.” şeklinde özetlenebilir. Uzun uzaya Nasa’yı anlatmaya gerek yok. Makale konusu Nasa tarihiyse o ayrı tabii.)
- Makale bu şekilde okunup özetlendikten sonra WORD programı açılır. Ödevler genelde
Times New Roman fontuyla, 12 Punto, iki yana yaslı, 1.5 satır aralığıyla yazılır. Genelde özetler için kapak istenmez, ama hocanıza sorun. Başlık aynı formatta ortalanmış ve kalın (bold) yazılır.
- İlk paragrafta/2-3 cümleyle makalenin neyle ilgili olduğu yazılır. Sonra zaten önceden yazdığınız cümleler, DÜZGÜN CÜMLE YAPISI KURULARAK, imlaya dikkat edilerek yazılır.
- Hocanız sizden sadece özet istediyse işiniz bu kadar. Hocanız size “Tartışın” dediyse, yazdığınız paragraflara uygun günümüzden örnekler, kendi gözleminiz ya da düşünceniz yazılır. Ama akademik dilde “Bence böyle.” dili kullanılmaz. Bir örnek verelim:
ABD’nin artık dünya gücü olduğuna inanmıyor olabilirsiniz mesela. “Bana göre artık ABD dünya gücü değildir, dağıldı adamlar korona olayında.” yerine “Korona günlerinde ABD’nin yaşadığı zorlanma göz önünde bulundurulursa, artık ABD’nin dünya gücü olmadığı söylenebilir.” yazmalısınız. ;)
Topu başkasına atıyor gibi yapacaksınız yani. Söylenebilir, düşünülebilir, söylemek mümkündür... Böyle bitecek cümleler. Akademik çakallık.
Adınızı Soyadınızı ve Numaranızı sayfanın “üst bilgi” kısmına yazmanız genelde daha mantıklıdır. En alta yazan da var. Dosyayı da Ad_Soyad_Numara_Ödevin adı/konusu şeklinde kaydederseniz hocanız onca ödev arasındaki sizinkini daha kolay bulur, sövmez.
KİTAP İNCELEMESİ
- Önce içindekilere bakılır, alt başlıklar varsa özetiniz bu sıralamayla giderse iyi olur.
- Ön sözde genelde zaten gerekli özet vardır! Ön sözde özet varsa ön sözü makale özetler gibi özetleyebilirsiniz.
- Ön söz millete teşekkür şeklinde yazılmışsa o zaman iş başa düştü demektir. Kitabın internette özeti var mı diye bakın evvela. Ekşi’de falan kitap hakkında yazılanlar genel bir fikir oluşturmanızı kolaylaştırır.
- SAKIN İNTERNETTE BULDUĞUNUZ ŞEYİ OLDUĞU GİBİ KOPYALAYIP YAPIŞTIRMAYIN. Niye? Öncelikle suç. + Hocanız onları zaten biliyor, direkt anlar. + Tek çakal siz değilsiniz. :)) Başkasıyla birebir aynı ödevi verdiğinizde direkt sıfır alırsınız. İnternette bulduğunuzu da kendi cümlelerinizle yazın!
- Kitabı okuyacaksanız da makalede başlıklar için yaptığımızı 2-3 sayfada bir yapabiliriz. Her başlığın ilk 2-3 son 1-2 sayfasını okumak (genelde) mevzuyu çözmek için yeterli olur.
- Yeterince vaktiniz varsa ve kısa bi kitapsa da lütfen okuyun. Ekstra bilgiden zarar gelmez.
- Kitap özetinde başlık kitabın başlığıdır. Altına kitabın yazarı, yayınevi, yayın tarihi varsa da çevirmeni yazılır. Gerisi makaleyle aynı.
ARAŞTIRMA RAPORU
Burada araştırma raporundan kastım gittiniz kendi nitel/nicel araştırmanızı yaptınız, analiz yapıp da kendi makalenizi yazıyorsunuz durumu değil. Onu zaten ben burada yazamam, onun nasıl yazıldığıyla ilgili 200-300 sayfalık kitaplar var. Ona rağmen de tam anlaşılmış değil. :)
Burada bahsi geçen araştırma konusu, hoca size “Şunu araştırın ve ödev yazın” tarzı şeyler dediğinde yapacaklarınız. Tarihi bir olay, bir kavram falan. O tür. Rapor hazırlayın denince yapılacak olan.
Yine hocadan tam olarak ne istediğini öğreniyoruz. Tartışacak mıyız, direkt sadece bilgi mi vereceğiz? Özel bi format istiyor mu? Kapak istiyor mu? Kaynakça istiyor mu? (Genelde bunları isterler) İstiyorsa hangi formatta istiyor? (Genelde APA- İngilizce eğitim yapan ünivlerde MLA isteme ihtimalleri de var. Ben APA anlatacağım.)
- Önce kendinize araştırma soruları yazın. Bu sizin çerçeveniz (outline) olur. Hem araştırmayı hem yazmayı kolaylaştırır. Mesela örnek sorular vereyim:
- Bu kavramın kelime anlamı ne?
- Bu kavram ilk kim tarafından kullanılmış?
- Hangi alanlarda ne için kullanılmış? Kimler geliştirmiş?
yahut
- Bu olay ne zaman olmuş?
- Bu olay kimler arasında olmuş?
- Neden olmuş?
- Sonucunda ne olmuş, olayı yaşayanları nasıl değiştirmiş?
Bu gibi, mantık sırası olan sorular. Bu sorulara cevap olacak şekilde araştırma yapınca yani ne aradığınızı bilince daha kolay oluyor.
Cevapları nereden bulduğunuzu mutlaka kaydedin. Niye? Çünkü sonra kaynakçaya yazacağız! Araştırma ödevlerinde yazdığınız fikirler, bilgiler size ait değildir. Başkasından aldığınızı kendinizin gibi yazmak intihaldir, intihal de akademik hayattaki en büyük suçtur. Hırsızlıktır çünkü.
E nasıl yazacağız? 2 yöntem var: Alıntı ya da atıf.
Alıntı, başka yerde yazanı olduğu gibi kopyala yapıştır yapmak başına sonuna “ .” koymaktır. “Böyle demiş anlamına gelir. Söyleyenin adı cümlenin içinde bir yerde geçirilir:
Seray ablanın (2020) durumu “Erken adapte olan yol alır.” şeklinde açıkladığı görülmektedir.
Alıntı bir sayfanın üçte birinden daha uzun olamaz! Komple bir sayfa kopyalanamaz yani.
Atıf ise daha sevilen bir yöntemdir. Makalede kendi cümlemizle yazmıştık ya paragrafları, özet geçmiştik. Hah işte atıf o. Onun sonuna kimin dediğini yazdınız mı atıf yapmış oluyorsunuz o kişiye.
Bazı öğrenci koçlarının da sürece uyum sağlayan öğrencilerin daha kolay ilerleyeceğini düşündükleri görülmektedir (Seray Abla, 2020).
- Nokta parantezden sonra konur.
- Parantezin içine Soyad, yıl yazılır. Bazen sayfa numarası da yazılır. Hocanın ne şekil istediğini sorun.
Alıntı ve atıf yaptığınız her kaynağı kaynakçaya yazmak ZORUNDASINIZ!
Kendinize ait olmayan her fikir atıftır. Annenizden doğduğunuzda aklınızda olmayan neredeyse her şey de başkasına aittir. Eğer nereden öğrendiğinizi hatırlamıyorsanız da internetten bakın, illa ki bahseden birini görürsünüz, kaynak olarak onu gösterin. Araştırmada kendi fikrimiz yoktur, önceki fikirlerin toplanması vardır.
Yazarken format aynı: Times New Roman, 12 punto, 1.5 satır aralığı, iki yana yaslı
Raporunuzun sıralaması şöyle olmalı:
Kapak
İçindekiler
Giriş: Bu rapor neyle ilgili ve bu konunun çıkış noktası neresi?
Gelişme: Amaç ne? Ne olmuş? Nasıl olmuş? Kim yapmış? Nerede ne zaman... Onların hepsi burada yazılacak. Gerekirse alt başlıklar eklenir. (Hocaya sorun!)
Sonuç: Girişin bir benzeri ve gelişmenin özeti. Eğer tartışmanız isteniyorsa, (yine bence böyle demeden!) birkaç cümle kendi çıkarımlarınız.
Kaynakça: Kaynakçada hangi kaynağın nasıl yazılacağını googledan “Kaynakça nasıl hazırlanır?” araması yaparak bulabilirsiniz. En genel haliyle:
Soyad, Adın ilk harfi. Yıl. Makalenin/kitabın adı. Yayınlandığı dergi/yayınevi/internet sitesi.
(Kaynakçada görüntü, şekilde önemlidir. Kullanılan noktalama işaretleri falan size gereksiz geliyor ama önemli. Kaynakçada görüntüye önem verin! Kalınsa kalın, italikse italik, büyük harf-küçük harf ve neyin nereye yazılacağı falan önemli yani.)
Umarım işinize yarar. Kolay gelsin hepinize.
Yorumlar